Leesonderwijs, op afstand bestuurbaar?
Moniek Schaars, Brigitte de Kok, Luce Claessens, Larike Bronkhorst
Goed leesonderwijs is een vak apart. De leerkracht, de lesmethoden en de thuisomgeving spelen hierin een belangrijke rol. Toen de scholen in het voorjaar van 2020 plotseling werden gesloten, moesten leerkrachten noodgedwongen leesonderwijs op afstand vormgeven, zonder gedegen voorbereiding, ondersteuning of voorbeel...
Schrijfonderwijs op peil
Anke Herder
In maart 2021 verscheen Peil.Schrijfvaardigheid, het rapport van de Onderwijsinspectie over het peilingsonderzoek schrijfvaardigheid (2018-2019) in het (speciaal) basisonderwijs. De resultaten geven inzicht in de schrijfvaardigheid van leerlingen in termen van de referentieniveaus en in de vormgeving van het schrijf...
Voorwaarden voor effectief leesonderwijs de eerste opbrengsten van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs
Mirjam Snel, Femke Scheltinga, Roel van Steensel
De leesprestaties van Nederlandse leerlingen dalen en leerlingen zijn weinig gemotiveerd om te lezen. De oorzaak wordt al snel bij de leraren in de klas gelegd. Zij zouden onderwijs verzorgen dat niet voldoende oplevert. Maar is dit wel terecht? Zijn alleen de leraren verantwoordelijk voor de leesprestaties van de l...
Taaltrajecten voor laaggeletterde adolescenten
Jordi Casteleyn
Steeds meer kinderen groeien meertalig op. Bovendien spreekt een groot deel van de meertalige leerlingen in het Vlaamse onderwijs een of meerdere thuistalen die verschillen van de onderwijstaal. Eenmaal op school moet een deel van die leerlingen de onderwijstaal nog volop verwerven. Dat fenomeen doet zich voor op al...
Taalsteun: meer dan een grabbelton
Maaike Hajer en Teun Meestringa
Veel leerlingen hebben steun nodig bij het begrijpen van teksten en het helder formuleren van hun redeneringen in diverse schoolvakken. Elke leraar kiest daar eigen vormen voor. Welke vorm van taalsteun is effectief? Hajer en Meestringa pleiten in het Handboek taalgericht vakonderwijs (vierde herziene druk, 2020) vo...
Sterk leesonderwijs maak je samen: leesbeleid in de praktijk
Iris Vansteelandt en Jona Hebbrecht
Het is ondertussen tot in elke leraarskamer doorgedrongen: Nederlandse en Vlaamse leerlingen zijn steeds minder gemotiveerd tot lezen (PIRLS, PISA). Bovendien zijn ze er ook steeds minder vaardig in. En dat in een 21eeeuwse informatiemaatschappij. Dat er ‘iets’ moet gebeuren, is duidelijk. Het Algemeen Secretariaat ...
Rijk taalonderwijs is meer dan tips & tricks
Anneke Smits en Erna van Koeven
Nieuwe woordenschat verwerven leerlingen niet door lijstjes met moeilijke woorden en hun verklaring uit het hoofd te leren. Wat nodig is, is een rijke taalomgeving waarin ze hun woordenschat volwaardig kunnen ontwikkelen. In een eerder artikel gingen we hierop in. Maar hoe gebeurt dat het best in de klas? Welke dida...
Online lezen: waarom leren ze het nergens?
Jeroen Clemens
Vrijwel alle informatie staat tegenwoordig op internet, leren gebeurt vooral online. Het onderwijs, de maatschappij en het bedrijfsleven verwacht van ons, burgers, dat we digitaal geletterd zijn. Maar velen zijn dat niet, ook niet de ‘digital natives’ die op onze schoolbanken zitten. Dit is een uitdaging voor het on...
De zevenmijlslaarzen van taalkrachtig onderwijs: geen sprookje
Mariet Schiepers, Pandora Versteden, Els Moonen en Tinneke van Bergen
Onderwijs- en taalexperten zijn het met elkaar eens. Boeiend, ambitieus, geïntegreerd en eigentijds: dat moet het onderwijs Nederlands in de 21ste eeuw zijn. Ongetwijfeld is dat ook de ambitie van elke leraar. Maar hoe breng je dat dagelijks in de praktijk?
Blikvangers
Leer ze lezen
In Leer ze lezen, praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs zijn 23 kernpublicaties uit de schatkamer van het internationale onderzoek bijeengebracht. Leer ze lezen bestrijkt het hele palet van ontluikende geletterdheid tot en met tekstbegrip en geeft uitsluitsel over het belang van...
Leesbaar en vloeiend schrijven met de hand blijf belangrijk
Margo van Hartingsveldt en Anneloes Overvelde
Schrijven is een schoolse vaardigheid. Kinderen leren methodisch woorden, zinnen en teksten schrijven als ze ongeveer zes jaar oud zijn en maken er vervolgens gedurende hun hele schoolloopbaan gebruik van. Ondanks de toename van het gebruik van computers, tablets en smartphones blijft schrijven een belangrijke vaard...
Leesmotivatie in meertalige klas
Over het inzetten van thuistalen om leesmotivatie te vergroten
Phaedra Wouters
In mijn laatste jaar binnen de lerarenopleiding op de Hogeschool te Antwerpen, voerde ik een afstudeeronderzoek uit naar de impact van het inzetten van thuistalen om leesmotivatie bij kinderen van de lagere school te vergroten. Na een relatief beknopt theoretisch onderzoek ging ik met de derde graad van Stedelijke B...
Lezen, experimenteren, begrijpend lezen
Hoe begrijpend leesonderwijs en W&T-onderwijs elkaar kunnen versterken
Martine Gijsel, Anna Hotze en Miriam Knoef
Hoe kun je begrijpend lezen en onderwijs in Wetenschap en Technologie (W&T) effectief integreren? En wat hebben leerkrachten daarvoor nodig? Deze vragen staan centraal in het onderzoek van TechYourFuture dat wordt uitgevoerd door Hogeschool Saxion, Hogeschool iPabo, Eduseries en CED-groep. Dit artikel beschrijft de ...
Leesbevordering op de pabo
Hoe pabodocenten de leesbevorderaars van de toekomst opleiden
Marleen Kieft
De vraag hoe het leesplezier van kinderen te vergroten lijkt actueler dan ooit. Pabo’s vervullen daarbij een belangrijke rol, want pabostudenten zijn immers de leesbevorderaars van de toekomst. In dit artikel beschrijf ik de resultaten van een landelijk onderzoek naar leesbevordering op de pabo.
Wanneer groepswerk écht rendeert
Een praktijkonderzoek
Jan T'Sas
De meeste Nederlandstalige boeken over groepswerk geven nuttige adviezen over soorten opdrachten, organisatie en taakverdeling, en manieren om een werksfeer te creëren. Eén cruciaal aspect bleef echter lange tijd onderbelicht: het spreken zelf, meer bepaald de juiste gespreksregels. Niet dat leraren daar niets over ...
Expliciet woordenschatonderwijs voor alle leerlingen?
Erna van Koeven, Anneke Smits
Een grote woordenschat is belangrijk voor het begrijpen en produceren van taal. In dit artikel vragen we ons af waarom het ons niet goed lukt om woordenschatonderwijs te geven dat de woordenschat van leerlingen ook daadwerkelijk vergroot. Is het eigenlijk wel zinvol om alle leerlingen expliciet woordbetekenissen aan...
Werken aan leesbegrip én leesmotivatie met behulp van schurende en naburige teksten
Lezen … argumenteren: meer lezen … meer weten
Hugo van den Ende, Wenckje Jongstra
Katholieke Pabo Zwolle experimenteert al een aantal jaar met de inzet van ‘rijke, schurende en naburige teksten’ in het basisonderwijs, vanuit de opvatting dat het onderwijs in begrijpend lezen geen geïsoleerde taak is: versterking van leesbegrip en leesmotivatie gaat het beste samen met kennisvermeerdering in een l...
Leren en lezen in de zaakvakken
Een contrastieve analyse: informatieve teksten in zaakvakken toen en nu
Piet Litjens
Het is alom bekend dat eerst met de opkomst van de fotografie, de film, televisie en later internet en social media de verhouding tussen tekst en beeld aanzienlijk is veranderd. Ooit domineerde op een gemiddelde pagina in een krant, tijdschrift of schoolboek de tekst en deze werd afgewisseld met een enkel plaatje of...