Welkom

Het verbinden van taalonderwijs aan het onderwijs in andere leergebieden staat midden in de belangstelling. Dat je in lessen aardrijkskunde of natuuronderwijs ook taalontwikkeling kunt bevorderen en zo twee vliegen in één klap kunt slaan, is niet nieuw (zie bijvoorbeeld Van Elsäcker et al., 2013). De nieuwe Kerndoel...

Gespreksonderwijs sluit het beste aan bij gesprekspraktijken die kinderen al (ten dele) blijken te benutten. Samen werken in kleine groepjes aan een onderzoeksproject vormt een heel goed kader voor op leren gerichte gesprekken tussen leerlingen. Daarin argumenteren ze niet alleen, maar maken ze ook aan elkaar duidel...

Lezen in beweging

Stichting Lezen publiceerde een congresbundel bij wetenschappelijk congres dat eind 2023 plaatsvond. De bundel bevat bijdragen rond de onderzoeksthema's leesbevordering, digitaal lezen, lees- en literatuuronderwijs, toetsing van leesvaardigheid. De publicatie is gratis te downloaden via www.lezen....

In het eerste artikel Gespreksvaardigheid in het onderwijs. Een ontbrekend ontwikkelingsperspectief hebben we beargumenteerd dat het Referentiekader Taal, zoals dat in het Nederlandse onderwijs functioneert, geen goede basis kan vormen voor het gespreksonderwijs. Dit kader berust niet op onderzoek naar de ontwikkeli...

Op Kindcentrum Rijpelberg in Helmond heeft 69 procent van de leerlingen een andere thuistaal dan de Nederlandse. Omdat taal een belangrijke sleutel is tot (school)succes, besteedt het Kindcentrum veel aandacht aan taalontwikkeling. Er is sprake van een instroom van met name Poolse leerlingen (ongeveer een derde van ...

Scholen nodigen wel eens een schrijver uit om te vertellen over hun werk en om eruit voor te lezen. Maar wat houden leerlingen daarvan over, vooral de grote groep die niet graag leest? Literatuur Vlaanderen lanceerde daarom het project Auteursresidenties. Daarbij streken Vlaamse schrijvers neer in 50 scholen secunda...

Dat nogal wat leerlingen weinig lezen en het ook niet graag doen, weten we. Maar welke rol spelen leraren daarin? Kunnen zij het tij keren? Uit onderzoek blijkt dat hun rol groot kan zijn, heel groot zelfs. Maar dan moeten die leraren zelf gepassioneerd zijn door boeken en ze moeten ook al heel wat leeskilometers he...

Hoe kunnen we leerlingen beter leren schrijven? Een nieuwe, veelbelovende aanpak is dialogisch schc rijven. Hierbij leren leerlingen om het perspectief van de lezer in te nemen door het voeren van betekenisvolle, dialogische gesprekken over de inhoud van zelfgeschreven teksten. Dit helpt hen om hun teksten tijdens h...

Begrijpend lezen is een complex proces waarin verschillende soorten kennis, vaardigheden en attitudes een rol spelen. In de vorige editie van Tijdschrift Taal werden drie essentiële talige vaardigheden besproken die te maken hebben met verbanden leggen tussen woorden en zinnen: het besef van de structuur van zinnen,...

Nederlandse kinderen hebben moeite met tekstbegrip. Of we nu afgaan op de eindtoetsen, de rapporten van de Onderwijsinspectie of internationaal vergelijkend onderzoek (PIRLS): feit is dat Nederlandse leerlingen steeds minder taalvaardig zijn. Dit is een probleem dat niet alleen in de leesles opgelost kan worden, maa...

De nieuwe PISA-resultaten laten zien dat de vaardigheid in begrijpend lezen van Nederlandse kinderen opnieuw gedaald is (Gubbels, et al., 2019). Nederlandse leerlingen scoren lager dan alle voorgaande jaren en voor het eerst ook lager dan het gemiddelde van de andere 15 Europese landen die aan het PISA onderzoek mee...

Een keer in de vijf jaar vindt het internationale vergelijkend onderzoek naar de begrijpend leesvaardigheid van tienjarigen plaats: PIRLS (Progress in International Literacy Study). In dit artikel vergelijken we de begrijpend leesprestaties van Nederlandse leerlingen (uit groep 6) en Vlaamse leerlingen (uit het vier...

Onderzoek toont aan dat jongeren zowel in formele, schoolse schrijfsituaties (Vandekerckhove & Sandra, 2016) als in informeel, online taalgebruik (Surkyn et al., 2020) erg veel dt-fouten maken. Nochtans zijn de regels voor de werkwoordspelling gemakkelijk te beschrijven (bijvoorbeeld stam + t) en is analogisch spell...

Dit artikel beschrijft hoe uitdagende, interactieve workshops met een kunstzinnige oriëntatie een positief effect hebben op de betrokkenheid van leerlingen en kansen creëert om het Nederlands te verwerven in een betekenisvolle en krachtige leeromgeving. De leerlingen werken in kleine groepjes samen aan een kunstproj...

Wereldoriëntatie kan niet ontbreken in een masterplan voor de aanpak van basisvaardigheden in het onderwijs, vinden uitgevers Annemarie Heuts en Lian van de Wiel van Blink. Zij laten zien hoe zij op basis van inzichten uit wetenschappelijk onderzoek en de lespraktijk een nieuwe onderwijsaanpak ontwikkelen waarbij ta...

Begrijpend lezen is een complex proces waarin verschillende soorten kennis, vaardigheden en attitudes een rol spelen. Wat betreft kennis zijn orthografische, linguïstische en algemene kennis van groot belang (Perfetti & Stafura, 2014; Aarnoutse, 2019). Daarnaast moeten lezers over verschillende vaardigheden beschikk...

Leerkrachten, bibliotheekmedewerkers en andere leesbevorderaars kijken elk jaar uit naar de Voorleesweek. Dé week waarin leerkrachten op scholen, leerlingen en ouders het lezen een extra implus kunnen geven met hartverwarmende en leerrijke voorleesmomenten. Zeker is dat voorlezen het hele jaar belangrijk blijft, op ...

Mondelinge communicatie is een belangrijk leerdomein en staat dit schooljaar centraal in peilingsonderzoek dat door de inspectie van het onderwijs wordt uitgevoerd. Met het peilingsonderzoek wordt gekeken wat leerlingen aan het einde van het (speciaal) basisonderwijs kunnen én hoe scholen het onderwijsaanbod vormgev...

De zevenmijlslaarzen van taalkrachtig onderwijs: geen sprookje, dat was de kop boven een artikel van Moonen et al. 2021. In dat artikel kreeg je een beschrijving van de zeven didactische principes van krachtig taalonderwijs én taalkrachtig onderwijs. In de Educatieve Bacheloropleiding Lager Onderwijs aan Arteveldeho...

Hoe ga je als leerkracht het beste om met de thuistalen van meertalige kinderen in de klas? Welk beleid hanteer je als school? Is meertaligheid een troef of juist een obstakel voor het leren? Het zijn nog steeds heikele thema’s die gegarandeerd stof leveren voor geanimeerde discussies in een schoolteam. In dit artik...

Leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs worstelen geregeld met grammatica: ze lijken door de bank genomen maar weinig diepgaand inzicht in deze abstracte materie te verwerven. Leraren hebben op dat gebied hun eigen worsteling. Ze vinden grammatica vaak uitdagend om te onderwijzen en worden daarbij niet geh...

Wat vertellen jeugdboeken over wetenschappers en technologen? Zijn het helden, schurken of domweg watjes? Veel kinderen zijn enthousiast over wetenschap en techniek, maar weinigen willen later zélf een beroep in die domeinen uitoefenen. Nochtans zijn wetenschap, techniek en technologie niet meer weg te denken uit de...

De zeven pijlers van onderwijs in begrijpend lezen

In De zeven pijlers van onderwijs in begrijpend lezen is, onder redactie van Thoni Houtveen en Roel van Steensel, kennis gebundeld onderwijs in begrijpend lezen. Leesexperts uit Nederland en Vlaanderen geven inzicht in theorie over, onderzoek naar en praktische to...

Veel leerlingen hebben steun nodig bij het begrijpen van teksten en het helder formuleren van hun redeneringen in diverse schoolvakken. Elke leraar kiest daar eigen vormen voor. Welke vorm van taalsteun is effectief? Hajer en Meestringa pleiten in het Handboek taalgericht vakonderwijs (vierde herziene druk, 2020) vo...

Steeds meer kinderen groeien meertalig op. Bovendien spreekt een groot deel van de meertalige leerlingen in het Vlaamse onderwijs een of meerdere thuistalen die verschillen van de onderwijstaal. Eenmaal op school moet een deel van die leerlingen de onderwijstaal nog volop verwerven. Dat fenomeen doet zich voor op al...

De leesprestaties van Nederlandse leerlingen dalen en leerlingen zijn weinig gemotiveerd om te lezen. De oorzaak wordt al snel bij de leraren in de klas gelegd. Zij zouden onderwijs verzorgen dat niet voldoende oplevert. Maar is dit wel terecht? Zijn alleen de leraren verantwoordelijk voor de leesprestaties van de l...

In maart 2021 verscheen Peil.Schrijfvaardigheid, het rapport van de Onderwijsinspectie over het peilingsonderzoek schrijfvaardigheid (2018-2019) in het (speciaal) basisonderwijs. De resultaten geven inzicht in de schrijfvaardigheid van leerlingen in termen van de referentieniveaus en in de vormgeving van het schrijf...

Goed leesonderwijs is een vak apart. De leerkracht, de lesmethoden en de thuisomgeving spelen hierin een belangrijke rol. Toen de scholen in het voorjaar van 2020 plotseling werden gesloten, moesten leerkrachten noodgedwongen leesonderwijs op afstand vormgeven, zonder gedegen voorbereiding, ondersteuning of voorbeel...

Onderwijs- en taalexperten zijn het met elkaar eens. Boeiend, ambitieus, geïntegreerd en eigentijds: dat moet het onderwijs Nederlands in de 21ste eeuw zijn. Ongetwijfeld is dat ook de ambitie van elke leraar. Maar hoe breng je dat dagelijks in de praktijk?

Vrijwel alle informatie staat tegenwoordig op internet, leren gebeurt vooral online. Het onderwijs, de maatschappij en het bedrijfsleven verwacht van ons, burgers, dat we digitaal geletterd zijn. Maar velen zijn dat niet, ook niet de ‘digital natives’ die op onze schoolbanken zitten. Dit is een uitdaging voor het on...