Welkom

Hartelijk welkom op de website van Tijdschrift Taal, een samenwerkingsproject tussen LOPON², Onderwijsontwikkeling Nederland en SLO, uitgegeven door Uitgeverij Koninklijke van Gorcum. 

Bekijk alle columns

Word abonnee

Bekijk hier de opties

Redactie

Neem contact op met de redactie
Redactioneel

Redactioneel

Dit redactioneel is geschreven voor de zomervakantie, net nadat het PIRLS-rapport verscheen. Een confronterend rapport waarin de cijfers glashelder laten zien dat het in Nederland en Vlaanderen met de leesprestaties van onze leerlingen niet goed gaat.

 

We maken ons zorgen, sterker nog, we maken ons al een tijdje ...

Columns

Wat me ‘echt’ gelukkig maakt

De jeugdboekenmaand in Vlaanderen zit erop. Het thema was geluk, in de meest brede zin van het woord, dus stond ook leesgeluk of leesplezier centraal. En laat dat leesplezier, zowel in Vlaanderen als in Nederland de laatste jaren flink achteruit gegaan zijn. Kinderen lezen minder én minder graag. En dat is verontrus...

Artikelen

Zinnen en teksten begrijpen: wat helpt en waarom?

Begrijpend lezen is een complex proces waarin verschillende soorten kennis, vaardigheden en attitudes een rol spelen. In de vorige editie van Tijdschrift Taal werden drie essentiële talige vaardigheden besproken die te maken hebben met verbanden leggen tussen woorden en zinnen: het besef van de structuur van zinnen,...

Artikelen

Gemiste kansen en blinde vlekken: Drie adviezen voor taal bij wereldoriëntatie

Nederlandse kinderen hebben moeite met tekstbegrip. Of we nu afgaan op de eindtoetsen, de rapporten van de Onderwijsinspectie of internationaal vergelijkend onderzoek (PIRLS): feit is dat Nederlandse leerlingen steeds minder taalvaardig zijn. Dit is een probleem dat niet alleen in de leesles opgelost kan worden, maa...

Van wetenschap naar praktijk: de weg naar effectief leesonderwijs voor alle leerlingen

De Pirls-resultaten die in mei 2023 werden gepresenteerd lieten het weer zien: de leesvaardigheid van Nederlandse tienjarigen is in de afgelopen vijf jaar gedaald (Swart e.a., 2023). Frustrerend, want we steken al jaren veel tijd en energie in ons leesonderwijs en toch zien we de motivatie voor en de vaardigheid in ...

Artikelen

Hoe digitalisering kansen biedt voor efficiënt begrijpend leesonderwijs

De nieuwe PISA-resultaten laten zien dat de vaardigheid in begrijpend lezen van Nederlandse kinderen opnieuw gedaald is (Gubbels, et al., 2019). Nederlandse leerlingen scoren lager dan alle voorgaande jaren en voor het eerst ook lager dan het gemiddelde van de andere 15 Europese landen die aan het PISA onderzoek mee...

Artikelen

PIRLS 2021: Begrijpend lezen blijft zorgenkind

Een keer in de vijf jaar vindt het internationale vergelijkend onderzoek naar de begrijpend leesvaardigheid van tienjarigen plaats: PIRLS (Progress in International Literacy Study). In dit artikel vergelijken we de begrijpend leesprestaties van Nederlandse leerlingen (uit groep 6) en Vlaamse leerlingen (uit het vier...

Artikelen

‘Da vindt ik er echt over’

Een kwestie van gebrekkige regelkennis of nonchalante spellingattitude?

Onderzoek toont aan dat jongeren zowel in formele, schoolse schrijfsituaties (Vandekerckhove & Sandra, 2016) als in informeel, online taalgebruik (Surkyn et al., 2020) erg veel dt-fouten maken. Nochtans zijn de regels voor de werkwoordspelling gemakkelijk te beschrijven (bijvoorbeeld stam + t) en is analogisch spell...

Blikvangers

Bijna alles wat je moet weten over thematisch onderwijs

De aankondiging van het nieuwe boek van Martin Bootsma en Eva Naaijkens is veelbelovend. In Bijna alles wat je moet weten over thematisch onderwijs laten zij zien hoe het team van een basisschool thematisch onderwijs kan ontwerpen en geven, waarin niet allee...

Agenda

Agenda

Netwerk Didactiek Nederlands (15 september 2023)

De jaarlijkse didactische conferentie van Netwerk Didactiek Nederlands vindt op 15 september plaats in Antwerpen. Het netwerk richt zich op lerarenopleiders Nederlands, docenten Nederlands aan hogescholen en universiteiten, vakdidactici Nederlands, pedagogisch begele...

Rectificaties

Interactief voorlezen doe je zo & Aandacht voor mondelinge taalvaardigheid in het basisonderwijs

Bij het artikel 'Interactief voorlezen doe je zo' uit Tijdschrift Taal jaargang 13 nummer 22 zijn abusievelijk twee verkeerde auteursnamen terechtgekomen. Het betreffende artikel is geschreven door Silke Vanparys en Iris Vansteelandt. De redactie biedt hiervoor haar excuses aan.

 

Het artikel 'Aandacht voor mondel...

Redactioneel

Redactioneel

Als hoofdredacteur van Tijdschrift Taal mag ik voor ieder nummer een redactioneel schrijven. Voordat ik daarmee begin, vraag ik mezelf altijd af: ”Wat speelt er in de wereld van het taalonderwijs?”

Op dit moment speelt er veel, heel veel! Van alle kanten vliegen de problemen om onze oren. Zoals de zorgen die de Ond...

Columns

Taal leren kan in alle vakken, zijn we inmiddels een beetje opgeschoten?

“Onze leerlingen struikelen over lastige teksten” en “Collega’s van andere vakken zien niet dat zij zelf veel aan taalvaardigheid kunnen doen; hoe kunnen we hen bereiken?” Toen ik deze geluiden vorige maand hoorde van docenten en taalcoördinatoren waande ik me terug in de jaren negentig. Toen kwam deze aandacht voor...

Blikvangers

Omdat lezen loont

In de bundel Omdat lezen loont wordt het leesonderwijs in Nederland beschouwd vanuit veel perspectieven. Een breed scala aan betrokkenen komt aan het woord, zowel in diepgaandere bijdragen als in columns. Hierdoor voegt dit actuele boek echt iets toe aan alle publicaties die inmiddels over de lees...

Agenda

Agenda

Kansengelijkheid - Actualisatie kerndoelen Nederlands (30 maart 2023)

Landelijk Netwerk Taal organiseert in samenwerking met MeerTaal op 30 maart een netwerkdag over ‘Kansengelijkheid in het taalonderwijs’. Hoe kunnen wij het taalonderwijs zo vormgeven dat het kansen biedt voor alle leerlingen?
Parallel aan de net...

Artikelen

Samen duiken in een kunstzinnig taalblad

Multidisciplinaire partnerschappen voor betekenisvolle taaltaken maken het verschil

Dit artikel beschrijft hoe uitdagende, interactieve workshops met een kunstzinnige oriëntatie een positief effect hebben op de betrokkenheid van leerlingen en kansen creëert om het Nederlands te verwerven in een betekenisvolle en krachtige leeromgeving. De leerlingen werken in kleine groepjes samen aan een kunstproj...

Artikelen

Waarom wereldoriëntatie het uitgangspunt is voor goed taal- en leesonderwijs

Wereldoriëntatie kan niet ontbreken in een masterplan voor de aanpak van basisvaardigheden in het onderwijs, vinden uitgevers Annemarie Heuts en Lian van de Wiel van Blink. Zij laten zien hoe zij op basis van inzichten uit wetenschappelijk onderzoek en de lespraktijk een nieuwe onderwijsaanpak ontwikkelen waarbij ta...

Artikelen

Zinnen en teksten begrijpen: waarmee begint het?

Begrijpend lezen is een complex proces waarin verschillende soorten kennis, vaardigheden en attitudes een rol spelen. Wat betreft kennis zijn orthografische, linguïstische en algemene kennis van groot belang (Perfetti & Stafura, 2014; Aarnoutse, 2019). Daarnaast moeten lezers over verschillende vaardigheden beschikk...

Artikelen

Interactief voorlezen doe je zo!

Leerkrachten, bibliotheekmedewerkers en andere leesbevorderaars kijken elk jaar uit naar de Voorleesweek. Dé week waarin leerkrachten op scholen, leerlingen en ouders het lezen een extra implus kunnen geven met hartverwarmende en leerrijke voorleesmomenten. Zeker is dat voorlezen het hele jaar belangrijk blijft, op ...

Artikelen

Aandacht voor mondelinge taalvaardigheid in het basisonderwijs

Mondelinge communicatie is een belangrijk leerdomein en staat dit schooljaar centraal in peilingsonderzoek dat door de inspectie van het onderwijs wordt uitgevoerd. Met het peilingsonderzoek wordt gekeken wat leerlingen aan het einde van het (speciaal) basisonderwijs kunnen én hoe scholen het onderwijsaanbod vormgev...

Rijke teksten voor alle leerlingen

Rijke teksten in het (lees)onderwijs

Als we kinderen en jongeren beter en liever willen leren lezen, wat is daar dan voor nodig? Eén van de antwoorden luidt: rijke teksten. Dat zijn authentieke teksten waarin auteurs hun volle taalpotentieel laten zien. Ze zijn niet aangepast aan een bepaald (educatief) doel, maar zetten wel aan tot reflectie en intera...

Redactioneel

Redactioneel

 

Uit de Staat van het Onderwijs 2021 blijkt dat het niet goed gaat met de basisvaardigheden van onze leerlingen. De zorgen over lezen, schrijven, rekenen, digitale geletterdheid en burgerschap komen nadrukkelijk aan de orde. Goede basisvaardigheden zijn essentieel voor een succesvolle onderwijsloopbaan en om je te...

Artikelen

Leren lopen met zevenmijlslaarzen

Aan de slag met de zeven principes van krachtig taalonderwijs én taalkrachtig onderwijs in de lerarenopleiding/pabo

De zevenmijlslaarzen van taalkrachtig onderwijs: geen sprookje, dat was de kop boven een artikel van Moonen et al. 2021. In dat artikel kreeg je een beschrijving van de zeven didactische principes van krachtig taalonderwijs én taalkrachtig onderwijs. In de Educatieve Bacheloropleiding Lager Onderwijs aan Arteveldeho...

Artikelen

Functioneel veeltalig leren in de klas: makkelijker gezegd dan gedaan?

Een didactisch model om thuistalen van meertalige kinderen te benutten in de klas.

Hoe ga je als leerkracht het beste om met de thuistalen van meertalige kinderen in de klas? Welk beleid hanteer je als school? Is meertaligheid een troef of juist een obstakel voor het leren? Het zijn nog steeds heikele thema’s die gegarandeerd stof leveren voor geanimeerde discussies in een schoolteam. In dit artik...

Artikelen

Metaconceptueel grammaticaonderwijs: wat betekent dat voor les en toets?

Leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs worstelen geregeld met grammatica: ze lijken door de bank genomen maar weinig diepgaand inzicht in deze abstracte materie te verwerven. Leraren hebben op dat gebied hun eigen worsteling. Ze vinden grammatica vaak uitdagend om te onderwijzen en worden daarbij niet geh...

Columns

Leesoffensief? We halen toch ruimschoots onze ambities?

“De leesvaardigheid van onze leerlingen daalt” of “Onze leerlingen verlaten de school niet taalvaardig genoeg”. Er staan tegenwoordig in heel wat artikelen en blogs zinnetjes van deze strekking. Je zou er bijna van gaan denken dat onze leerlingen ongeletterd de basisschool verlaten.

 

Ik merk dat ik er een beetje ...

Peerinteractie bevorderen in meertalige contexten

Bevindingen van een praktijkgericht onderzoek

De toenemende talige en culturele diversiteit in basisscholen brengt didactische uitdagingen met zich mee om meertaligheid beter te benutten. Peerinteractie (interactie tussen leerlingen) vormt daartoe een kansrijke context (Cekaite et al., 2014; Walsweer, 2015). Onduidelijk is echter hoe leerlingen in het (Nederlan...

Effectieve feedback? Geen punt!

Een stappenplan voor het geven van feedback op schrijfproducten

Het niveau van de schrijfvaardigheid van leerlingen is in alle onderwijsniveaus een punt van grote zorg. Hoe til je de schrijfprestaties van leerlingen op een hoger plan? Het geven van feedback is één van de effectiefste interventies, maar hoe doe je dit op een manier zodat leerlingen hier ook echt iets van leren? I...

Artikelen

Helden, schurken of domweg watjes?

Wetenschappers en technologen in fictie en non-fictie voor kinderen

Wat vertellen jeugdboeken over wetenschappers en technologen? Zijn het helden, schurken of domweg watjes? Veel kinderen zijn enthousiast over wetenschap en techniek, maar weinigen willen later zélf een beroep in die domeinen uitoefenen. Nochtans zijn wetenschap, techniek en technologie niet meer weg te denken uit de...

Agenda

Agenda

Schrijfonderwijs (14 oktober 2022)

Vind jij het ook belangrijk dat kinderen goed leren schrijven? Wil jij weten hoe het nu echt met het schrijfonderwijs in Nederland en Vlaanderen gesteld is? Neem je graag deel aan inspiratiesessies over schrijfonderwijs? Kom dan op vrijdag 14 oktober (in Kortrijk) naar een nieuwe ...

Artikelen

Blikvangers

De zeven pijlers van onderwijs in begrijpend lezen

In De zeven pijlers van onderwijs in begrijpend lezen is, onder redactie van Thoni Houtveen en Roel van Steensel, kennis gebundeld onderwijs in begrijpend lezen. Leesexperts uit Nederland en Vlaanderen geven inzicht in theorie over, onderzoek naar en praktische to...

Redactioneel

Redactioneel

Het lerarentekort is momenteel een serieus probleem in Nederland en Vlaanderen. Schoolbesturen en directies zitten met de handen in het haar, omdat steeds meer vacatures open blijven staan. Het tekort is nog nooit zo schrijnend geweest.

De structurele krapte op de arbeidsmarkt zien we al jaren op ons afkomen: lerar...

Artikelen

Taalsteun: meer dan een grabbelton

Veel leerlingen hebben steun nodig bij het begrijpen van teksten en het helder formuleren van hun redeneringen in diverse schoolvakken. Elke leraar kiest daar eigen vormen voor. Welke vorm van taalsteun is effectief? Hajer en Meestringa pleiten in het Handboek taalgericht vakonderwijs (vierde herziene druk, 2020) vo...

Taal leren met een dino

Achtergronden van een programma voor het nieuwkomersonderwijs

Voor kinderen van 6 tot 12 jaar die ‘nieuw’ in Nederland komen is er nieuwkomersonderwijs, een jaar waarin ze in hoog tempo Nederlands leren om vervolgens in te stromen in het reguliere basisonderwijs. De grote verschillen in leeftijd, ontwikkeling en achtergrond tussen kinderen maken het nieuwkomersonderwijs tot co...

Columns

Boeken proeven

Dat (veel) lezen belangrijk is, weten we allemaal. Het is goed voor de concentratie, het ontwikkelt de fantasie. De woordenschat en het taalinzicht worden vergroot, het ontspant, het vergroot je kansen op school en later ook op het krijgen van werk. Het is voeding voor het brein! Je zou denken dat dat genoeg motivat...

Artikelen

Taaltrajecten voor laaggeletterde adolescenten

Steeds meer kinderen groeien meertalig op. Bovendien spreekt een groot deel van de meertalige leerlingen in het Vlaamse onderwijs een of meerdere thuistalen die verschillen van de onderwijstaal. Eenmaal op school moet een deel van die leerlingen de onderwijstaal nog volop verwerven. Dat fenomeen doet zich voor op al...