Welkom
Tijdschrift Taal is het tijdschrift voor opleiders, onderwijsadviseurs en andere professionals die zich bezighouden met taalonderwijs in het primair onderwijs. Het tijdschrift publiceert semi-wetenschappelijke artikelen die de dialoog stimuleren over de doelen, inhoud en organisatie van taalonderwijs.
Tijdschrift Taal is een samenwerkingsproject van LOPON², Onderwijsontwikkeling Nederland en SLO, en wordt uitgegeven door Uitgeverij Van Gorcum.
Bekijk alle columns
Word abonnee
Bekijk hier de optiesDe redactie
Neem contact op met de redactie van Tijdschrift TaalRedactioneel 27
Wenckje Jongstra
Het nieuwe schooljaar is alweer van start gegaan. Wellicht is dit het laatste jaar waarin scholen nog werken met de oude kerndoelen. In april 2025 stelde Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) de definitieve conceptkerndoelen vast voor Nederlands en rekenen-wiskunde; de overige leergebieden volgen later. Het predica...
Het gebruik van Large Language Models in het taalonderwijs
Eliane Segers, Carla Haelermans, Wouter Jansen, Laurens Runderkamp, Erika Schlatter, Paraskevi Topali, & Zeyu Wang
Generatieve AI is een vorm van vorm van artificiële intelligentie (AI) waarbij de AI nieuwe teksten creëert. ChatGPT is hier een bekend voorbeeld van; het is een zogenaamd Large Language Model (LLM). In deze bijdrage gaan we in op de mogelijkheden van LLM’s in het (taal)onderwijs. Daarnaast bespreken we ook pedago...
1987: Het jaar waarin we leerden wat we verzuimden te leren
Martin Bootsma
Voor het taal- en leesonderwijs is 1987 een sleuteljaar. Het is het jaar waarin twee invloedrijke boeken verschenen die de staat van kennisoverdracht in de westerse wereld fileerden: Cultural Literacy van E.D. Hirsch Jr. en The Closing of the American Mind van Allan Bloom. Beide auteurs stelden een ongemakkelijke ...
Interactief voorlezen in meertalige klassen: meer talen, meer kansen
Eline Decraene, Maribel Montero Perez & Hilde Van Keer
Onze samenleving wordt steeds diverser, en dat zie je terug in de klas. Scholen worden talig en cultureel rijker, wat zowel uitdagingen als kansen met zich meebrengt. Een van de belangrijkste doelen van ons onderwijs is het bevorderen van Nederlandse taalvaardigheid. Tegelijkertijd ervaren veel meertalige kinder...
Het effect van interactief voorlezen op de leesmotivatie van anderstalige nieuwkomers
Thibaut Duthois & Hilde Van Keer
Interactief voorlezen met anderstalige nieuwkomers: het kan! De dalende leesvaardigheid in Vlaanderen baart zorgen, en terecht: internationale studies tonen een achteruitgang aan. Toch blijft een cruciale factor vaak onderbelicht: leesplezier. Geen enkel OESO-land scoort zo laag op leesplezier bij vijftienjarigen ...
Puzzels en parels van rijke teksten
Anne de Klerk en Mirjam Snel
Het werken met rijke teksten wordt alom geprezen, om zo de taalvaardigheid van leerlingen te bevorderen en de kennis van zichzelf, de ander en de wereld te vergroten. Tegelijkertijd hebben veel basisschoolleerlingen in Nederland moeite met verdiepend lezen: het leggen van verbanden binnen een tekst, tussen teksten...
Taalonderwijs integreren in andere vakken
Maaike Hajer & Saskia Versloot
Het verbinden van taalonderwijs aan het onderwijs in andere leergebieden staat midden in de belangstelling. Dat je in lessen aardrijkskunde of natuuronderwijs ook taalontwikkeling kunt bevorderen en zo twee vliegen in één klap kunt slaan, is niet nieuw (zie bijvoorbeeld Van Elsäcker et al., 2013). De nieuwe Kerndoel...
De rol van kennis en kennisopbouw in gesprekken tijdens onderzoekend leren
Jan Berenst, Kees de Glopper & Tom Koole
Gespreksonderwijs sluit het beste aan bij gesprekspraktijken die kinderen al (ten dele) blijken te benutten. Samen werken in kleine groepjes aan een onderzoeksproject vormt een heel goed kader voor op leren gerichte gesprekken tussen leerlingen. Daarin argumenteren ze niet alleen, maar maken ze ook aan elkaar duidel...
Agenda
Webinars LOWAN - 28 oktober, 18 november 2025
Lowan biedt ook in schooljaar 2025-2026 gratis webinars aan over nieuwkomersonderwijs.
Dinsdag 28 oktober 2025: Taalkrachtig op weg met nieuwkomers in de reguliere klas
Ellen van Antwerpen, Centrum voor Taal.
Dinsdag 18 november 2025: A.I. en nieuwkomers wat...
Blikvangers
Wat jonge kinderen echte lezers maakt
Wilna Meijer, emeritus universitair hoofddocent algemene pedagogiek van de Rijksuniversiteit Groningen, beschrijft op inspirerende wijze de ontluikende geletterdheid van 0-6 jaar. Ouders, gastouders, grootouders en professionals kunnen in dit boek lezen waarom het delen van ...
Agenda
LNT Netwerkdag: De focus op schrijven! - 20 maart 2025 Domstad, Utrecht
SLO organiseert op 20 maart 2025 in Utrecht een netwerkdag met als thema schrijfonderwijs. Juist de samenhang tussen lezen en schrijven verdient aandacht. ‘Taalvaardigheid is een samenhangend geheel en alle onderdelen versterken elkaar.’ Spreke...
Blikvangers
Lezen in beweging
Stichting Lezen publiceerde een congresbundel bij wetenschappelijk congres dat eind 2023 plaatsvond. De bundel bevat bijdragen rond de onderzoeksthema's leesbevordering, digitaal lezen, lees- en literatuuronderwijs, toetsing van leesvaardigheid. De publicatie is gratis te downloaden via www.lezen....
Argumenteren van kinderen en consequenties voor het gespreksonderwijs
Jan Berenst, Kees de Glopper, Tom Koole
In het eerste artikel Gespreksvaardigheid in het onderwijs. Een ontbrekend ontwikkelingsperspectief hebben we beargumenteerd dat het Referentiekader Taal, zoals dat in het Nederlandse onderwijs functioneert, geen goede basis kan vormen voor het gespreksonderwijs. Dit kader berust niet op onderzoek naar de ontwikkeli...
De thuistaal als opstap naar leesplezier en leesvaardigheid in groep 3
Anouk Middelkoop-van Erp, Anne van Buul, Linda van den Bergh
Op Kindcentrum Rijpelberg in Helmond heeft 69 procent van de leerlingen een andere thuistaal dan de Nederlandse. Omdat taal een belangrijke sleutel is tot (school)succes, besteedt het Kindcentrum veel aandacht aan taalontwikkeling. Er is sprake van een instroom van met name Poolse leerlingen (ongeveer een derde van ...
Hoe referentiekader en toetsing goed taalonderwijs in de weg staan
Karen Heij
Karen Heij
|
Taal is een wezenlijk kenmerk van de mens. Met taal kan een mens zich verhouden tot anderen, tot de samenleving en ook tot zijn eigen identiteit. Je hebt taal nodig om je denken verder te ontwikkelen en je denken kan weer aanzetten tot taalontwikkeling. Geen wonder dat er zorgen zijn als het niet goed lijkt ... |
Boekenmijders worden schrijvers
Jan T’Sas, Jozefien Janssens, Maarten De Beucker en Jordi Casteleyn
Scholen nodigen wel eens een schrijver uit om te vertellen over hun werk en om eruit voor te lezen. Maar wat houden leerlingen daarvan over, vooral de grote groep die niet graag leest? Literatuur Vlaanderen lanceerde daarom het project Auteursresidenties. Daarbij streken Vlaamse schrijvers neer in 50 scholen secunda...
(W)onderwijs
Wim Daniëls
Taalonderwijs in het basisonderwijs moet (ook) gericht zijn op het laten ontluiken van het besef hoe bijzonder taal is. Vaak krijgen kinderen de indruk dat het bij taallessen uitsluitend gaat om het leren van regeltjes om geen fouten te maken bij het schrijven en lezen. Het wonderlijke van taal op zich krijgt veel m...
Lezen en laten lezen: een literatuurstudie
Marloes Schrijvers & Claire Goriot
Dat nogal wat leerlingen weinig lezen en het ook niet graag doen, weten we. Maar welke rol spelen leraren daarin? Kunnen zij het tij keren? Uit onderzoek blijkt dat hun rol groot kan zijn, heel groot zelfs. Maar dan moeten die leraren zelf gepassioneerd zijn door boeken en ze moeten ook al heel wat leeskilometers he...
Dialogisch schrijven helpt leerlingen beter te schrijven
Chiel van der Veen, Renske Bouwer & Marije van Braak
Hoe kunnen we leerlingen beter leren schrijven? Een nieuwe, veelbelovende aanpak is dialogisch schc rijven. Hierbij leren leerlingen om het perspectief van de lezer in te nemen door het voeren van betekenisvolle, dialogische gesprekken over de inhoud van zelfgeschreven teksten. Dit helpt hen om hun teksten tijdens h...
Redactioneel
Tijdschrift Taal, nummer 26
Wenckje Jongstra
Het is begin 2025. De start van dit nieuwe jaar markeert ook mijn start als hoofdredacteur van dit mooie tijdschrift. Net als de redactie van Tijdschrift Taal zet ik me graag in voor u als lezer met een groot hart voor taalrijk, verrijkend onderwijs. We leven in een wereld waarin het zoeken naar de nuance voorwaarde...
Redactioneel
Tijdschrift Taal, nummer 25
Piet Litjens
Mirjam Snel heeft in schooljaar 2019-2020, toen zij de taak van hoofdredacteur overnam van Anne-Christien Tammes, een overzicht gemaakt van de artikelen in Tijdschrift Taal in de nummers 6 (2015) tot en met 16 (2020). Dit deed zij vooral met het doel om een goed beeld te hebben van de trends en accenten in de voorga...
Exploratief spreken versterkt tekstbegrip
Emma Caeyers
Samen een boek of tekst lezen en erover praten in de klas? Het zou wel eens een krachtig antwoord kunnen zijn op de problemen met lezen die steeds meer de kop opsteken. Maar scholieren zomaar laten praten levert niet automatisch beter tekstbegrip op. Ook de kwaliteit van hun gesprek moet omhoog. Volgens internationa...
Gespreksvaardigheid in het Nederlandse onderwijs: een ontbrekend ontwikkelingsperspectief
Jan Berenst, Kees de Glopper, Tom Koole
In dit artikel zullen we op één specifiek taalterrein onze aandacht richten, namelijk de Gespreksvaardigheid. Daarbij zullen we eerst in kritische zin met name het RKT bespreken, maar ook de nieuwe Concept Kerndoelen Nederlands, vanwege het ontbreken van een empirische basis voor de geformuleerde doelen. Hoe het ond...
LOWAN-ontwikkellijnen helpen bij het vormgeven van onderwijs aan nieuwkomerskleuters
Marlien de Koning
In vrijwel iedere kleuterklas zit wel een kind van asielzoekers, statushouders, arbeidsmigranten of expats. Deze nieuwkomers ontwikkelen zich net als ieder kind, maar voor 'nieuwkomerskleuters' zijn er extra accenten nodig. De LOWAN-ontwikkellijnen voor kleuters helpen daarbij.
Column: Lijstjes
Mirjam Snel
Ik ben van de lijstjes. Ik maak to-do-lijstjes, lijstjes met namen van studenten erop (waarvan ik hun beroepsverslagen nog na moet kijken), lijstjes met bespreekpunten voor tijdens een vergadering en lijstjes met titels van boeken die ik nog wil lezen. Daarnaast maak ik boodschappenlijstjes, verlanglijstjes en lijst...
Nederlands leren beheersen = Nederland leren lezen en schrijven
Els Stronks
Vooraf
LitLab en SchrijfLab maakte ik in samenwerking met docenten, leerlingen, schrijvers, lerarenopleiders en methodenmakers. Ze zijn ontworpen als platforms voor lees- en schrijfonderwijs in het voortgezet/secundair onderwijs (vo), maar het principe erachter is ook relevant voor het primair/lager onderwijs (po)....
Meer leesplezier met meertalige boekenclubs
Jasmijn Bosch, Suzanne Aalberse, Judith Rispens
Meertaligheid in de klas is vaak een gegeven, soms een uitdaging, maar toch vooral ook een kans om het onderwijs te verrijken. Dit geldt ook voor meertalige geletterdheid, hoewel daar op Nederlandse en Vlaamse scholen nog maar weinig aandacht aan wordt besteed. Om deze reden hebben wij, onderzoekers aan de Universit...
Zijn leraren lezers en hoe kunnen ze lezers worden?
Anne van Buul, Helga van de Ven
Leraren die zelf veel lezen, besteden meer aandacht aan leesbevorderende activiteiten in de klas. De praktijk leert dat niet alle (aanstaande) leraren zelf lezers zijn. Sommigen beweren zelfs een hekel te hebben aan lezen. De vraag naar wat deze leraren nodig hebben om tot lezen te komen, om zo betere leesbevorderaa...
Blikvangers
Iris Vansteelandt en Jona Hebbrecht schreven een handboek waarin alle recente inzichten ten behoeve van goed leesonderwijs verzameld zijn. De doorlopende leeslijn van ontluikende geletterdheid naar gevorderde geletterdheid wordt beschreven en voorzien van praktische aanbevelingen. Leesbegrip bevorderen met rijk teks...
Agenda
Stichting Lezen: Ruim baan voor lezen (1 oktober 2024)
Speciaal voor pabodocenten organiseert Stichting Lezen een congres over meer, gevarieerder en diepgaander lezen door aankomende leraren. Het liefst wensen we natuurlijk dat alle pabostudenten lezen in de lengte (meer lezen), lezen in de breedte (lezen inzetten...
Redactioneel
Van de redactie
Mirjam Snel
Het is begin januari, het nieuwe jaar is begonnen. Een moment waarop veel mensen goede voornemens voor het voorliggende jaar overdenken. Maar, natuurlijk zijn er ook mensen die daar (juist op dit klassieke moment) niet over na willen denken. Ik daag jullie toch graag uit om stil te staan bij goede voornemens voor je...
Gesprekken trainen in virtual reality
Rianne de Wit
De laatste jaren vinden serious games en virtual reality (VR) steeds meer hun weg naar de basisschool. Kan deze technologie ook behulpzaam zijn bij het onderwijs in mondelinge taalvaardigheid? De wetenschappelijke inzichten over serious games en over taalonderwijs vormden de basis voor de ontwikkeling van het VR-spe...
Column: Subtiele Taal
Anne Provoost
Ik lees nu en dan mijn verhaal Springdag voor een groepje jonge kinderen.
Alles in één leidraad: fonemisch bewustzijn en alfabetisch principe binnen thematisch onderwijs
Jasmijn van den Bosch, Rosan Kooiman en Famke Nolens
Een kwart van de Nederlandse bevolking leest niet op het niveau dat nodig is om in de huidige maatschappij te functioneren (Gubbels, 2019). Goed onderwijs moet ervoor zorgen dat deze groep mensen tot het minimum wordt beperkt. In 2022 stonden de kranten echter vol met artikelen over de dalende leesvaardigheid van ba...
Voorbij de polarisering in het leesonderwijs: gericht werken aan leesvaardigheid in een betekenisvolle context
Suzanne Bogaerds-Hazenberg, Jacqueline Evers-Vermeul & Huub van den Bergh
Met de veelheid aan rapporten over de leesvaardigheid en leesmotivatie van Nederlandse en Vlaamse leerlingen zijn er allerlei discussies losgebarsten over het leesonderwijs. Zo stelt het onderwijsveld de status van ‘begrijpend lezen’ als apart vak ter discussie en vragen ook sommige wetenschappers zich af in hoeverr...
Samenleving kleurrijk, prentenboeken wit
Christina Van Goethem, Rovena Hoxha, Nancy Marivoet, Anouck Smeets
Stap een klas in een multiculturele basisschool binnen en bekijk het aanbod van prentenboeken voor de leerlingen. Hoe groot is de kans, denkt u, dat ook deze boeken multicultureel zijn? Dat is wat Christina Van Goethem, Rovena Hoxha, Nancy Marivoet en Anouck Smeets van de AP Hogeschool in Antwerpen onderzochten voor...