Redactioneel

Dit redactioneel is geschreven voor de zomervakantie, net nadat het PIRLS-rapport verscheen. Een confronterend rapport waarin de cijfers glashelder laten zien dat het in Nederland en Vlaanderen met de leesprestaties van onze leerlingen niet goed gaat.

We maken ons zorgen, sterker nog, we maken ons al een tijdje zorgen. Vanaf 2001 zien we een daling in de gemiddelde leesvaardigheidsscores en kelderen we onder het gemiddelde van de westerse landen.

Na dit slechte nieuws had iedereen, van deskundigen en directbetrokkenen (…en wie is dat eigenlijk niet!) tot verontwaardigde BN-ers, behoefte om zijn zorgen te uiten. Velen lieten weten wat er allemaal niet goed gaat (en wiens schuld dat is) en vooral hoe het beter moet. Want het onderwijs moet ‘gered’ worden.

Maar, een simpele kortetermijnoplossing ligt voor dit complexe probleem niet voor handen. Voor substantiële verbeteringen hebben we tijd nodig en een diversiteit aan samenhangende acties. We moeten (om in de metafoor te blijven) bakens verzetten wat betreft de inhoud en hier en daar ook de toon van onze gesprekken nuanceren.

Er gaat namelijk ook veel wel goed: 

• Zo, kom ik op scholen waar ik mooie bibliotheken zowel binnen als buiten de klas zie. Waar effectieve didactieken uitgewerkt zijn in kwaliteitskaarten, ouders die bij het onderwijs betrokken worden en leerkrachten het heel vanzelfsprekend vinden om nog beter te worden en openstaan voor verbetering.
• Opleidingen die binnen de complexiteit van het opleiden hun verantwoordelijkheid pakken om studenten binnen de kaders, die er zijn, zo goed mogelijk (samen met opleidingsscholen) op te leiden. Er wordt gewerkt aan vakintegratie, aan de leesmotivatie van de studenten, en ik zie dat Pabo’s, lerarenopleidingen en universiteiten elkaar steeds meer opzoeken om de krachten te bundelen. 
• Maar ook anderen bundelen hun krachten: bestuurders, onderwijsprofessionals, ontwikkelaars, opleiders en onderzoekers weten elkaar steeds vaker te vinden. Lijntjes worden korter. Een mooi voorbeeld hiervan is de Kennistafel Effectief Leesonderwijs, maar bijvoorbeeld ook de initiatieven rondom het programma Ontwikkelkracht.

Laten we stoppen met het beschuldigen van elkaar, dat leidt tot polarisatie en gaat ten koste van ons mooie vak. Het brengt het werken aan een noodzakelijke verbetering en koerswijziging veelal niet dichterbij.

Ik wil daarom een pleidooi houden waarin we elkaar opzoeken, ervaringen delen, bestaande effectieve netwerken zoveel mogelijk benutten, van en met elkaar leren, want alleen daar worden onze leerlingen beter van. 

Namens de redactie,

Mirjam Snel